Dünya Sağlık Örgütüne göre tütün ürünleri; ham maddesinin tamamını veya bir kısmını tütün yaprağının oluşturduğu, duman olarak solunan, emilen, çiğnenen veya koklanan ürünler olarak tanımlanmaktadır. Tütün ürünlerinin tamamında yüksek derecede bağımlılık yapıcı psikoaktif bir madde olan nikotin bulunmaktadır. Tütün kullanımı, pek çok kanser türü başta olmak üzere çeşitli akciğer hastalıkları ve dolaşım sistemi bozukluklarının temel risk faktörlerinden birisidir.
Tütün ürününün insan vücuduna yönelik toksik etkilerinin nedenleri, ürün içerisinde bulunan 7.000’den fazla kimyasal maddeye atfedilmektedir. Sigara içen kişilerin yanında bulunanlar pasif etkilenime maruz kalmakta, 7.000’den fazla kimyasal madde içeren dumanı soluyarak zarar görmektedirler. Bu maddelerin büyük bir kısmının zararlı olmasının yanında bazılarının da kanserojen olduğu bilinmektedir.Tütün kullanımı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından, dünyanın şimdiye kadar karşılaştığı en büyük halk sağlığı tehditlerinden biri olarak tanımlanmakta ve doğum öncesi dönemden başlayarak, insan yaşamının bütün evrelerinde 50’den fazlası kanser türü olmak üzere, ölüme kadar götüren pek çok sağlık sorununa yol açmaktadır.
Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı DSM-5’e (2013) göre aşağıdaki kriterlerden en az ikisinin birlikte görülmesi tütün bağımlılığı tanısının konulması için yeterlidir.
•Tütünün genellikle amaçlanandan daha fazla miktarlarda veya daha uzun süreden beri kullanılması
•Tütün kullanımını bırakma veya kontrol etme konusunda ısrarcı bir istek duyulması ancak bu konuda başarısız girişimlerin yaşanması
•Tütün elde etmek veya kullanmak için gerekli faaliyetlerle çok fazla zaman harcanması
•Tütün kullanmak için güçlü bir istek duyulması
•Tekrarlayan tütün kullanımı sonucu işteki, okuldaki veya evdeki sorumlulukların yerine getirilememesi
•Tütün kullanımı sonucu aile veya arkadaş çevresiyle yapılan etkinliklerin azalması veya bitmesi
•Tehlike yaratacağı durumlarda dahi tütün kullanımının tekrarlanması (Örn. Yatakta sigara içmek)
•Tütünün etkilerinden kaynaklanan kalıcı ve tekrarlayan sosyal sorunlara rağmen tütün kullanımına devam edilmesi
•Tütünün neden olduğu veya etkisini artırdığı muhtemel kalıcı veya tekrarlayan fiziksel veya psikolojik problemlerin varlığına rağmen tütün kullanımına devam edilmesi
•Aynı miktarda tütün kullanımının devam etmesiyle belirgin biçimde azalmış bir etki görülmesi ve istenen etkiyi elde etmek için tütün kullanımının belirgin miktarda artırılması
•Tütüne yönelik yoksunluk sendromu yaşanması ve yoksunluk semptomlarını hafifletmek veya önlemek için tütün (veya nikotinle yakından ilişkili bir madde) kullanılması
Tütün kullanımının yol açtığı sağlık problemleri
•Akciğer ve solunum sistemi kanserleri başta olmak üzere kanserler
•Gastrit, ülser ve mide kanseri
•Kalp ve damar hastalıkları
•KOAH ve diğer akciğer hastalıkları
•Damarlarda tıkanıklık ve buna bağlı olarak meydana gelen felç durumu
•Ciltte meydana gelen sararma, kırışıklık, cilt kanseri
•Ağız kokusu ve dişlerde sararma
•Gebelik döneminde sigara içenlerde erken doğum, buna bağlı olarak çocukta meydana gelen çeşitli gelişim bozuklukları, doğum sonrasında ortaya çıkan annenin sütünün kesilmesi
İstatistiklerle Tütün Bağımlılığı
• Günümüzde %80’inin düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşayan kişiler olmak üzere, dünyada 1,1 milyar kişi ülkemizde ise yaklaşık 15 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanmaktadır.
• Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre küresel olarak, DSÖ Avrupa Bölgesi, %19 kullanım oranıyla kadınlar arasında en yüksek tütün ürünü kullanım oranına sahip bölgedir. Benzer şekilde DSÖ Avrupa Bölgesi ortalama %28’lik tütün ürünü kullanım oranıyla, yetişkinler arasında da en yüksek tütün ürünü kullanımının olduğu bölgedir.
• Dünyada her yıl 8 milyondan fazla kişi tütün ürünü kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımının sonucu iken 1.2 milyon fazla kişi de tütün ürünü kullandığı için değil, tütün ürünü dumanına maruz kaldığı için hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde de her yıl yaklaşık 100.000 kişi tütün kullanımına bağlı hastalıklar sebebiyle hayatını kaybetmektedir.
• Tütün dumanı, iç hava kirlenmesine sebep olan en tehlikeli maddelerden biridir. 69'u kesin kansere sebep olduğu bilinen 7000'in üzerinde kimyasal madde içermektedir.
• Dünya Sağlık Örgütü’nün tahminlerine göre; 700 milyon çocuk yani dünyadaki çocukların yarısı tütün dumanına maruz kalmakta ve her yıl, 65.000 çocuk pasif etkilenimin yol açtığı solunum yolu enfeksiyonları sebebiyle, 5 yaşından önce hayatını kaybetmektedir.
Detalı Bilgi İçin:https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bagimliliklamucadele-anasayfa